Op weekend of op kamp komt het wel eens voor dat iemand verzorging nodig heeft. Wil je je kamp ook op dit vlak vlekkeloos laten verlopen, dan is ook hier een goede voorbereiding van belang. Hoe ga je om met teken en wat met eikenprocessierupsen en luizen? Deze thema's worden hier uitgelicht.
1. Teken, wat je zeker moet weten
Teken zijn spinachtige huidparasieten die bloed zuigen bij dieren en mensen. Teken kunnen niet springen of vliegen. Ze zitten in lage begroeiing zoals struiken en hoog gras. Teken zitten als het ware te wachten tot er iemand voorbijkomt en zich dan te laten vallen op de gastheer.
Teken zijn gans het jaar aanwezig. Wanneer de temperatuur boven 10°C stijgt, worden ze actief.
Een tekenbeet is vaak onschuldig en pijnloos. Na enkele uren kan deze wel jeuk veroorzaken. Teken kunnen echter besmet zijn met een bacterie, Borrelia burgdorferi. Deze bacteriën kunnen de ziekte van Lyme veroorzaken. Om je ziek te maken, moet de teek besmet zijn met deze bacterie en moet ze voldoende lang op de huid gezeten hebben. (12 tot 24 uren) Naast de ziekte van Lyme kunnen teken ook andere ziekten verspreiden. Zo kunnen teken in Centraal Europa ook encefalitis veroorzaken. Tegen deze virussen kan je gelukkig gevaccineerd worden, helaas kan dit niet tegen Borrelia.
"Controleer na iedere wandeling in de natuur grondig de huid en vergeet ook de hoofdhuid niet."
"Een teek zet zich vast op je huid."
Ongeveer 1 tot 3.5 % van de personen met een tekenbeet krijgt de ziekte van Lyme. Afhankelijk van de plaats van de beet, komt de ziekte van Lyme vaak tot uiting door een rode, ringvormige uitslag. Deze plek wordt groter en voelt warmer aan. Er kunnen na verloop van tijd griepachtige verschijnselen optreden zoals hoofdpijn, keelpijn, vermoeidheid en koorts. Als de ziekte van Lyme niet op tijd wordt ontdekt, bestaat de kans op meer ernstige verschijnselen waarbij spieren, gewrichten, het zenuwstelsel en het hart kunnen aangetast worden. De meeste symptomen zijn omkeerbaar. De gewrichtsklachten kunnen van blijvende aard zijn.
De ziekte is te behandelen met een antibioticakuur. Hoe langer men wacht met de behandeling, hoe langer het herstel kan duren. De boodschap is dus: tekenbeten voorkomen en uitkijken voor ziekteverschijnselen.
Wat te doen na een beet?
Verwijder de teek zo snel mogelijk op de juiste manier:
Ontsmet de huid NA HET VERWIJDEREN van de teek, niet ervoor. Anders dumpt de teek zijn maaginhoud in je huid en is de kans op besmetting met Borrelia groter.
Hoe voorkom je een tekenbeet?
* Draag gesloten schoenen
* Doe een lange broek aan en stop je ze in je kousen
* Draag kledij met lange mouwen
* Teken kruipen vaak op het hoofd van een kind, laat hen een pet dragen als extra bescherming
* Vermijd contact et hoog gras en struikgewas, blijf zo veel mogelijk op paden
* Je kan een insecten werend middel op basis van DEET gebruiken. Vraag een geschikt preparaat aan je apotheker.
2. Eikenprocessierupsen
Sinds enkele jaren krijgen we tijdens de zomermaanden te maken met eikenprocessierupsen. Naast kaal gevreten eikenbomen, veroorzaken deze rupsen vooral ernstige jeukhinder bij mensen die in contact komen met hun brandharen.
Eikenprocessierupsen trekken voornamelijk 's avonds 'in processie' vanuit dikke takken naar de bladeren van de boom. Het zijn vooral eikenbomen die hun voorkeur genieten. Tussen half april en begin mei komen de oranje-achtig gekleurde jongen uit de eitjes. Omdat zij nog geen brandharen hebben is er op dat moment nog geen risico op hinder. Na de derde vervelling, die start rond half mei, krijgen de rupsen hun 700.000 microscopisch kleine brandharen en zorgen zij voor problemen. De volgroeide rupsen hebben een grijsgrauwe kleur met lichtgekleurde zijden en zijn bedekt met lange witte haren. Deze witte haren zijn niet de brandharen.
Vanaf juli verpoppen de rupsen zich in een stevige cocon en groeien uit tot een onopvallende grijze nachtvlinder.
"Eikenprocessierupsen."
Wie ooit in aanraking kwam met de brandharen van de eikenprocessierups herinnert zich wellicht de hevige jeuk. De brandharen kunnen ook leiden tot ontstekingen of astmatische reacties. De brandharen behouden meer dan 5 jaar hun schadelijke werking. Daarom wordt aangeraden om de oude nesten te laten verwijderen. Doe dit zeker niet zelf.
Wanneer de huid in contact komt met de brandharen kan er huiduitslag verschijnen die gepaard gaat met hevige jeuk. Dit is het gevolg van een lokale ontstekingsreactie. De klachten verdwijnen doorgaans zonder behandeling binnen twee weken. Er hoeft geen rechtstreeks contact geweest te zijn met de rupsen om deze problemen te veroorzaken. De haartjes kunnen bijvoorbeeld ook door de wind meegevoerd worden, waardoor ze in de kleding terechtkomen en aanleiding geven tot langdurig contact. De kleding grondig wassen is de boodschap.
Als de brandharen in de ogen terechtkomen, kunnen zij aanleiding geven tot hevige, pijnlijke reacties en soms zelfs ontstekingen. In zeldzame gevallen kunnen de brandharen dieper in het oog binnendringen en daar een chronische oogontsteking met een soort knobbelvorming teweegbrengen. Omdat er in het laatste geval al maanden verstreken kunnen zijn, wordt het verband tussen het contact met de brandharen en de oogontsteking vaak niet meer gelegd. Enkel met een operatieve ingreep kunnen de haartjes dan nog verwijderd worden.
Bij inademing van brandharen kan irritatie of ontsteking optreden van de slijmvliezen van de bovenste luchtwegen. Dit kan leiden tot slikstoornissen, ontsteking van de neusslijmvliezen en ademhalingsstoornissen.
"Probeer nooit de rupsen en nesten zelf te bestrijden. Laat dit over aan gespecialiseerde personen."
"Huiduitslag met hevige jeuk door brandharen van eikenprocessierupsen."
Bij overlast van eikenprocessierupsen waarschuw je best het gemeentebestuur. Zij zullen passende maatregelen nemen. Probeer in ieder geval elk contact met de rupsen te voorkomen en maak ook kinderen hierop attent.
Je mag zeker niet proberen om de rupsen en nesten zelf te bestrijden. Gebruik zeker geen insecticiden want deze middelen kunnen schadelijk zijn voor de mens en het milieu. Wegspuiten met bijvoorbeeld een hogedrukreiniger is geen goed idee. De brandharen van de rupsen verspreiden zich op die manier via de lucht.
Probeer elk contact met de rupsen en de nesten te vermijden. Draag kledij die hals, armen en bene bedekt en ga niet op de grond zitten. Na contact met rupsen of brandharen kan je best niet krabben of wrijven. Dit verergert de jeuk en irritatie. Was of spoel de huid en ogen goed met water. Was zo nodig al je kleren.
Onthoudt vooral dit: Raak nooit in paniek als er eikenprecessierupsen in je omgeving zitten. Je gezond verstand en voorzichtige aanpak kunnen veel hinder voorkomen.
3. Insectenbeten: vervelend en soms gevaarlijk
Insecten steken uit zelfverdediging of omdat ze zich voeden met menselijk bloed. Terwijl ze steken, brengen ze een giftige stof in de huid.
* Een mug, vlo of mier voel je vaak niet steken. Je merkt pas dat je gestoken bent als er een bultje ontstaat dat jeukt.
* Een steek van een bij of wesp is pijnlijk en kan een flinke bult geven. Vooral een bijensteek geeft veel zwelling. Bijen laten hun angel in de huid achter als ze steken.
* Een daas spuit geen gif in de huid. De beet is pijnlijk en er ontstaat een jeukende bult.
Niet de prik zelf, maar het speeksel of gif veroorzaakt jeuk, pijn of zwelling.
Sommige mensen hebben veel last van een insectenbeet, anderen merken er nauwelijks iets van.
Je kan preventief een insecten-werend middel gebruiken. Deze bestaan in verschillende vormen. Lotion, spray, crème of gel, maar er bestaan ook armbandjes. Vraag advies. Je apotheker kan je het meest geschikte product voor jou aanbevelen, rekening houdend met de leeftijd, gevoeligheid en reisbestemming. Ben je toch gestoken dan bestaan er verschillende producten om de jeuk en zwelling te verminderen. Ben je overgevoelig voor bepaalde insecten of reageer je allergisch. Raadpleeg dan een arts.
4. Luizen
Luizen verspreiden zich via direct contact met de haren van iemand die al besmet is. Vaak komen kinderen dan ook na een kamp thuis met een jeukende hoofdhuid. Ook typisch is een stijging in het aantal kinderen met luizen bij de start van een nieuw schooljaar.
Je controleert best je kinderen voor en na thuiskomst van een kamp. Heeft je kind last van luizen of neten, behandel dit en kam geregeld met een luizenkam. Je behandelt ook best andere kinderen van het gezin.
Ons advies
Bronnen: www.gezondheid.be, www.cm.be, www.opkamp.be.
